Η διαίσθηση είναι ανεπτυγμένη στις γυναίκες και λιγότερο στους άντρες?

Είναι στατιστικά αποδεδειγμένο ότι οι γυναίκες έχουν αυξημένες διαισθητικές ικανότητες; Ή μήπως όλοι έχουμε τις ίδιες δυνατότητες να προάγουμε τη διαίσθησή μας; Μήπως οι γυναίκες διδάχτηκαν απλά από την κοινωνία να αξιοποιούν την διαίσθηση τους ενώ οι άντρες να την αρνιούνται; Η βάση όλων αυτών των ερωτημάτων είναι το παλιό γνωστό μυστήριο : η φύση ευθύνεται γι’ αυτό που είμαστε ή το περιβάλλον; Οι άντρες και οι γυναίκες σίγουρα είναι διαφορετικοί, μήπως όμως κάποιες διαφορές τους οφείλονται σε εξωτερικές επιδράσεις ή απλά γεννήθηκαν για να είναι έτσι;

Ο ΟΡΙΣΜΟΣ ΤΗΣ ΔΙΑΙΣΘΗΣΗΣ

Ας ξεκινήσουμε την έρευνά μας προσδιορίζοντας την διαίσθηση. Πρόκειται για ένα ιδιαίτερο είδος κατανόησης που λαμβάνει χώρα χωρίς την χρήση της λογικής. Είναι ένα προαίσθημα ή συναίσθημα που παραέχει πραγματική ενόραση ή πληροφορίες σχετικές με τις εμπειρίες μας χωρίς να έχουμε λάβει σαφείς πληροφορίες χρησιμοποιώντας τις αισθήσεις μας και χωρίς να καταλήγουμε σε συμπεράσματα μετά από σειρά συλλογισμών. Πρόκειται επίσης για ένα είδους «δεύτερης φύσης» που εμφανίζεται σχεδόν αυτόματα και μορφοποιεί την βάση πιο προωθημένων ψυχικών ικανοτήτων όπως η ESP, η τηλεπάθεια, η μαντεία και η πρόγνωση.

Αυτοί οι ορισμοί δεν μας λένε τίποτα για το φύλο. Από πού λοιπόν αποκομίζουμε αποδείξεις σχετικά με το ότι οι γυναίκες είναι πιο διαισθητικές; Οι επαληθευμένοι νόμοι της φυσικής δεν είναι σε θέση να απαντήσουν αφού η επιστήμη ασχολείται με την εξωτερική πραγματικότητα περισσότερο, παρά με την εσωτερική. Οι επιστήμονες γενικά αποφεύγουν τα φαινόμενα που δεν συμμορφώνονται με τον λογική σκέψη. Θα δούμε ότι αυτή η άρνηση μπορεί να μας οδηγήσει στην κατανόηση της διαίσθησης. Προς το παρόν όμως, ας αγνοήσουμε το ζήτημα του φύλου για να κοιτάξουμε αντίθετα την διαφορά ανάμεσα στην λογική και διαισθητική σκέψη.

ΛΟΓΙΚΗ ΚΑΙ ΔΙΑΙΣΘΗΣΗ

Μία γυναίκα κάποτε είπε : «Δεν χρειάζεται να αποδείξουμε ότι είμαστε πιο διαισθητικές. Απλά ξέρουμε ότι είμαστε.». Με αυτή και μόνο την παρατήρηση συνόψισε την διαφορά ανάμεσα στις διαφορά ανάμεσα στις δύο προσεγγίσεις της ζωής: την λογική –τον μονοδιάστατο τρόπο σκέψης που αναλύει, διαιρεί, σκιαγραφεί, διευκρινίζει, διαφοροποιεί και αποσυναρμολογεί τα πράγματα, τα διαχωρίζει σε τομείς και κατηγορίες. Και την διαίσθηση που αντιλαμβάνεται γενικές εντυπώσεις, ολοκληρωμένα και ολιστικά πρότυπα, συνδέσμους και συνθέσεις. Αυτοί οι δύο τρόποι σκέψεις έχουν συσχετιστεί με τις δύο πλευρές του εγκεφάλου μας.

Έχει αποδειχθεί επιστημονικά ότι το δεξιό και αριστερό ημισφαίριο του εγκεφάλου έχουν ευκρινώς ανόμοιες λειτουργίες. Η αριστερή πλευρά ευθύνεται για την αναλυτική σκέψη και γλώσσα. Όπως ένα κομπιούτερ επεξεργάζεται διαδοχικά τις πληροφορίες, μία – μία και τείνει να τις διαιρεί σε μικρότερα μέρη. Ο αριστερός εγκέφαλος δίνει έμφαση στα γεγονότα, στη λογική και στην τάξη. «Σκέφτεται» με έναν άμεσο, αντικειμενικό και κυριολεκτικό τρόπο. Στόχος του είναι η ακρίβεια και η μέτρηση ποσοτήτων. Επειδή ο αριστερός εγκέφαλος / λογική σκέψη εστιάζεται στις διαφορές, απομονώνει το άτομο και τείνει να ενθαρρύνει τον εγωκεντρισμό και την ανταγωνιστικότητα όπως και την διάθεση για κυριαρχία στον «εξωτερικό» κόσμο, συμπεριλαμβανομένης της φύσης και των άλλων ανθρώπων.

Η δεξιά πλευρά του εγκεφάλου είναι το κέντρο της δημιουργικότητας και της διαίσθησης. Λειτουργεί με εικόνες και την μη λεκτική επικοινωνία. Οργανώνει τη μορφή των σχέσεων και επεκτείνει τις εισερχόμενες πληροφορίες κάνοντας συσχετισμούς και συσχετιζόμενες τις έννοιες με τα γεγονότα και την συμπεριφορά. Επειδή αντιλαμβάνεται την όλη εικόνα, ο αριστερός εγκέφαλος μπορεί να οραματιστεί ή να φανταστεί τα χαμένα κομμάτια. Δίνει έμφαση στα βιώματα περισσότερο παρά στα γεγονότα. Αποθηκεύει συναισθήματα και «σκέψεις» με έναν αυθόρμητο και υποκειμενικό τρόπο. Στόχος του, είναι να δημιουργεί ενότητα και να εκτιμά διαφορετικές ιδιότητες. Η άμεση αντίληψη του δεξιού εγκεφάλου είναι εκείνη ολόκληρου του συστήματος ή όλης της εικόνας –συνεπώς προσανατολίζεται περισσότερο προς την συνένωση, την συνεργασία και την συντροφικότητα με το εξωτερικό περιβάλλον, συμπεριλαμβανομένης της φύσης και των άλλων ανθρώπων.

Η ΔΙΑΙΣΘΗΣΗ ΣΕ ΑΝΤΡΕΣ, ΓΥΝΑΙΚΕΣ ΚΑΙ ΠΑΙΔΙΑ

Είναι εύκολο να συνδέσουμε τις λειτουργίες του αριστερού εγκεφάλου με τους άντρες ενώ εκείνες του δεξιού φαίνονται να συσχετίζονται με τις γυναίκες. Έχει αποδειχθεί επιστημονικά ότι οι άνδρες χρησιμοποιούν περισσότερο τον αριστερό εγκέφαλο (λογική, εξατομίκευση) ενώ οι γυναίκες τον δεξί (διαίσθηση, ολιστική σκέψη). Αν και αυτό από μόνο του φαίνεται να επιβεβαιώνει την «γυναικεία διαίσθηση», υπάρχει ένας αριθμός αντρών που προσανατολίζονται περισσότερο στην χρήση του δεξιού εγκεφάλου και το αντίθετο.

Κατανοώντας τα παραπάνω, μπορούμε να ρίξουμε φως στην ιστορία της κοινωνίας, της επιστήμης και στον χειρισμό των ψυχικών φαινομένων. Κατά τους προηγούμενους αιώνες, η ανδροκρατούμενη κοινωνία βασιζόταν σε μία επιστημονική, λογική, αριστερού ημισφαιρίου προσέγγιση. Εκείνοι που δίνουν αξία μόνο στην επιστημονική λογική σκέψη πιστεύουν ότι είναι ο μόνος τρόπος εκτίμησης των πραγμάτων και οτιδήποτε δεν μετριέται με την λογική είναι παράλογο (απίστευτο) και γι’ αυτό κατώτερο και άξιο απόρριψης και διωγμού. Αυτός εξηγεί την υποδούλωση των γυναικών, το κάψιμο στην πυρά και τα βασανιστήρια χιλιάδων μαγισσών, πολλές από τις οποίες ήταν απλά γυναίκες με ισχυρή διαίσθηση.

Η αποκλειστικότητα της σκέψης του αριστερού εγκεφάλου φέρει μαζί της μία προφητεία αυτοεκπλήρωσης. Εξυμνεί την λογική σαν τον «μόνο τρόπο», δίνει έμφαση στις διαφορές («οι άντρες είναι πιο λογικοί από τις γυναίκες») σκέφτεται γραμμικά και φτάνει σε λογικά συμπεράσματα («γι’ αυτό οι γυναίκες είναι παράλογες και πάντα έτσι θα είναι»). Η σκέψη του δεξιού εγκεφάλου, από την άλλη, είναι πιο θετική απέναντι στις διαφορές ενώ ο στόχος της είναι η αρμονία και η ενότητα. Αποδέχεται επίσης την δυνατότητα αλλαγής (π.χ. «είναι δυνατόν οι άντρες να έχουν ανεπτυγμένη διαίσθηση και οι γυναίκες να γίνονται επιστήμονες»).

Διδαχτήκαμε ότι η λογική, αντικειμενική σκέψη είναι που μας βοηθά να πετυχαίνουμε στον κόσμο. Ενώ αυτό που κάνει η σκέψη του αριστερού εγκεφάλου είναι να μας βοηθά να αναλύουμε πληροφορίες και να είμαστε πιο ανταγωνιστικοί σας άνθρωποι. Όμως, τώρα ανακαλύπτουμε ότι η διαισθητική, ολιστική σκέψη μερικές φορές είναι καλύτερη επιλογή. Η σκέψη του δεξιού εγκεφάλου δείχνει ότι όλοι είμαστε συνδεδεμένοι, έτσι μπορεί να επιτευχθεί ειρήνη και συνεργασία στον κόσμο. Αναγνωρίζοντας την ενότητα μας με την φύση, μπορούμε να λαμβάνουμε πιο σωστές για το περιβάλλον αποφάσεις και να εξασφαλίζουμε την διάσωση του πλανήτη μας.

Η ΕΜΦΑΝΙΣΗ ΤΗΣ ΔΙΑΙΣΘΗΣΗΣ ΣΤΑ ΠΑΙΔΙΑ

Πειράματα με παιδιά έδειξαν ότι ο δεξιός εγκέφαλος κυριαρχεί κατά τα πρώτα χρόνιας της ζωής του ανθρώπου. Οι ειδικοί επιβεβαιώνουν αυτό που ήδη γνωρίζει σχεδόν κάθε γονιός και εκπαιδευτικός, ότι μέχρι τα επτά περίπου χρόνια, η σκέψη είναι κυρίως διαισθητική και ολιστική (αυτό που μερικοί ψυχολόγοι αποκαλούν «μαγική σκέψη»). Οι κούκλες και τα γούνινα ζωάκια, ακόμα και τα αυτοκινητάκια και άλλα αντικείμενα, αντιμετωπίζονται σαν να έχουν δική τους ζωή. Γύρω στην ηλικία των επτά, τα παιδιά αρχίζουν να εμφανίζουν πιο σύνθετες γλωσσικές ικανότητες και πιο λογική σκέψη, απόδειξη ότι ο αριστερός εγκέφαλος μπαίνει στο παιχνίδι.

Οι περισσότεροι πολιτισμοί σε όλο τον κόσμο (είτε στο παρελθόν είτε στο παρόν) αναγνωρίζουν τα επτά χρόνια σαν πραγματικό ορόσημο στη ζωή του ανθρώπου. Πρόκειται επίσης για την εποχή που τα αγόρια και τα κορίτσια αρχίζουν να έχουν διαφορετικά ενδιαφέροντα. Τα αγόρια τυπικά παύουν να έλκονται από παιχνίδια που προσανατολίζονται στη χρήση του δεξιού εγκεφάλου και κατευθυνόμενα από τον αριστερό εγκέφαλο επιθυμούν να κατακτήσουν τον κόσμο μέσα από πιο τεχνικές δραστηριότητες ενώ τα κορίτσια συνεχίζουν να εμφανίζουν την επίδραση του δεξιού εγκεφάλου παίζοντας με κούκλες και κουτσομπολεύοντας – μία όψη των ανθρωπίνων σχέσεων.

Πρέπει να τονίζουμε ότι εδώ δεν επιδιώκουμε την επιστροφή σε περιοριστικούς και παλιομοδίτικους φυλετικούς ρόλους. Απλά επισημαίνουμε γενικές παρατηρήσεις που δείχνουν την ασυμφωνία ανάμεσα στον δεξί και τον αριστερό εγκέφαλο. Τα παιδιά και των δύο φύλων μπορούν να αποκτήσουν διαισθητικές ικανότητες, συχνά όμως αυτές υποτιμόνται από το παραδοσιακό εκπαιδευτικό σύστημα και παρεμποδίζονται από τις επιρροές της σύγχρονης επιστημονικής / ανδροκρατούμενης κοινωνίας. Ακόμα και πέρα από αυτούς τους κοινωνικούς παράγοντες, τα κορίτσια και οι γυναίκες γενικά μπορούν ευκολότερα να προσεγγίσουν την διαισθητική αντίληψη αφού συνεχίζουν να «εκγυμνάζουν» τον δεξί τους εγκέφαλο μέσα από την έμφαση που δίνουν στις σχέσεις τους, την τάση τους να μελετούν τα συναισθήματα και κατά συνέπεια να τα «διαβάζουν».

Η ΠΙΣΤΗ ΣΑΝ ΕΝΑΣ ΠΑΡΑΓΟΝΤΑΣ

Οι γυναίκες είναι πιο ανοικτές στην διαίσθηση. Ακόμα και αν μία γυναίκα δεν νιώθει να είναι διαισθητική είναι πιθανότερο να πιστεύει στην διαίσθηση απ‘ ότι ο μέσος άντρας. Συνεπώς επιβεβαιώνουμε τις διαφορές του φύλου σε τεστ που αφορούν στην πίστη. Οι μελέτες δείχνουν ότι γενικά οι γυναίκες πιστεύουν περισσότερο στο παραφυσικό και στα ψυχογενή φαινόμενα. Όμως, αν οι άντρες και οι γυναίκες που συμμετέχουν στο τεστ είναι επιστήμονες, οι μελέτες δείχνουν ότι δεν υπάρχει διαφορά στις απόψεις.

ΟΙ ΔΙΑΦΟΡΕΣ ΜΕΤΑΞΥ ΤΩΝ ΦΥΛΩΝ

Παρατηρώντας τα αποτελέσματα άλλων μελετών και πειραμάτων, μαθαίνουμε ότι ο δεξιός γυναικείος εγκέφαλος είναι οργανωμένος να αντιδρά πιο ευαίσθητα σε όλα τα ερεθίσματα, ενώ ο αριστερός αντρικός λογαριάζεται με μεμονωμένα εισαγόμενα. Πειράματα δείχνουν ότι οι γυναίκες είναι εφοδιασμένες ώστε να λαμβάνουν μεγαλύτερο εύρος αισθητήριων πληροφοριών, να συνδέουν και να συσχετίζουν τις πληροφορίες και να δίνουν σημασία στις σχέσεις. Οι διαφορές γίνονται ευκρινείς κατά τις πρώτες ώρες μετά την γέννηση. Έχει αποδειχτεί ότι τα θηλυκά μωρά ενδιαφέρονται πολύ περισσότερο από τα αρσενικά για τους ανθρώπους. Τα αγόρια είναι εξίσου ευχαριστημένα με τα αντικείμενα που αιωρούνται μπροστά τους.

Τα κορίτσια και οι γυναίκες δείχνουν μεγαλύτερη ευαισθησία στους ήχους, που ανήκουν στο δεξί ημισφαίριο. Είναι πιο ικανές να προσέχουν μικρές διαφορές στην ένταση, κάτι που εξηγεί την μεγαλύτερη ευαισθησία των γυναικών στον «τόνο της φωνής» και άλλα λεπτά στοιχεία της επικοινωνίας. Πειράματα δείχνουν επίσης ότι οι γυναίκες βλέπουν καλύτερα στο σκοτάδι, κάτι πολύ ενδιαφέρον αν σκεφτούμε τον συσχετισμό της διαίσθησης με το σκότος, ενώ όταν μιλάμε για την λογική και την αντικειμενικότητα λέμε ότι «ρίχνουμε φως» σε ένα ζήτημα.

Πειράματα πάνω στην όραση επιβεβαιώνουν ότι οι άντρες τείνουν να βλέπουν τα πράγματα πιο περιορισμένα, με μεγαλύτερη συγκέντρωση στα βάθη και ως εκ τούτου έχουν καλύτερη αίσθηση της προοπτικής από ότι οι εκπρόσωποι του αντίθετου φύλου. Οι γυναίκες πάλι βλέπουν την μεγάλη εικόνα. Πειράματα έχουν αποδείξει ότι διαθέτουν ευρύτερη περιφερειακή όραση. Οι διαφορές εκτείνονται και στις υπόλοιπες αισθήσεις. Οι γυναίκες αντιδρούν γρηγορότερα και πιο έντονα στον πόνο. Είναι εξαιρετικά ευαίσθητες στην αφή σε σημείο οι λιγότερο ευαίσθητες γυναίκες να ξεπερνούν τους πιο ευαίσθητους άντρες.

Ένα μεγάλο μέρος αυτού που αποκαλούμε «γυναικεία διαίσθηση» βασίζεται σε αυτή την ανωτερότητα των αισθήσεων. Οι γυναίκες είναι εφοδιασμένες ώστε να αντιλαμβάνονται πράγματα, στα οποία οι άντρες συγκριτικά είναι τυφλοί ή κουφοί. Οι διαφορές όμως του φύλου εμφανίζονται και στα τεστ μνήμης. Οι γυναίκες μπορούν να αποθηκεύουν πιο «άσχετες» και τυχαίες πληροφορίες από τους άντρες, τουλάχιστον για μικρά χρονικά διαστήματα. Αυτή η ικανότητα ανήκει στην σφαίρα του δεξιού εγκεφάλου.

Άλλα τεστ έδειξαν ότι οι γυναίκες τείνουν να χρησιμοποιούν και τις δύο πλευρές του εγκεφάλου τους πιο συχνά, ενώ οι άντρες είναι πιο ικανοί στο να εξειδικεύουν, χρησιμοποιώντας είτε την δεξιά είτε την αριστερή πλευρά, όχι όμως και τις δύο ταυτόχρονα. Αποδείξεις αυτού βρίσκονται στην δομή του corpus callosum, της περιοχής που συνδέει τις δύο περιοχές του εγκεφάλου. Οι επιστήμονες διαπίστωσαν ότι αυτή η κεντρική περιοχή είναι πολύ μεγαλύτερη και πυκνή στις γυναίκες απ’ ότι στους άντρες. Αυτό σημαίνει ότι μπορούν να ανταλλάσσονται περισσότερες πληροφορίες μεταξύ των δύο πλευρών του γυναικείου εγκεφάλου. Μερικές από τις πιο πρόσφατες έρευνες έδειξαν ότι όσο περισσότερες διασυνδέσεις έχουν οι άνθρωποι μεταξύ του αριστερού και δεξιού εγκεφάλου τους, τόσο ικανότεροι είναι στην άρθρωση και στην ομιλία. Το μεγαλύτερο corpus callosum των γυναικών θα μπορούσε να εξηγήσει την διαίσθηση σαν μία πιο εκτεταμένη ικανότητα των γυναικών να συνδέουν περισσότερα ψήγματα πληροφοριών.

Αυτή η διαίρεση της λειτουργίας του εγκεφάλου μπορεί επίσης να εξηγήσει την διαφορά ανάμεσα στους άντρες και τις γυναίκες στις συναισθηματικές τους αντιδράσεις. Ο δεξιός εγκέφαλος είναι το μέρος που αποθηκεύονται συνήθως τα συναισθήματα ενώ ο αριστερός εγκέφαλος ελέγχει την δυνατότητα της έκφρασης με λόγια. Οι γυναίκες είναι λιγότερο ικανές να ξεχωρίζουν τα συναισθήματα απ’ την λογική αφού ο μέσος γυναικείος εγκέφαλος έχει συναισθηματικές ικανότητες και στις δύο πλευρές του εγκεφάλου, συν του ότι ανταλλάσσονται περισσότερες πληροφορίες μεταξύ των δύο πλευρών. Συνεπώς, η μέση γυναίκα μπορεί να εκφράζει τα συναισθήματά της με λόγια αφού η συναισθηματική (δεξιά) πλευρά συνενώνεται με την λεκτική (αριστερή) πλευρά.

ΜΑΡΙΑ ΜΙΧΑΗΛΟΥ